Toelichting per ambitie

Verschil = Begroting na wijziging -/- Rekening (+ = voordeel; - = nadeel)

Totaal programma
Aan het programma Welzijn, Wijkontwikkeling en Zorg geven we per saldo 259,4 miljoen euro uit. Het grootste deel hiervan gaat naar de ambitie Eigen regie, respect en onderlinge steun .

Per ambitie
We hebben wijken met een vitaal & gezond leefklimaat waar inwoners zich thuis voelen en mee kunnen doen
Ten opzichte van de dynamische begroting is er per saldo 0,5 miljoen euro voordeel op deze ambitie.
Lasten: 0,4 miljoen euro voordeel
Baten: 0,1 miljoen euro voordeel

Bij onderstaande doelen lichten we de oorzaken voor de grootste afwijkingen toe.

Doel: Versterkte mogelijkheden in de wijk
Lasten: 0,4 miljoen euro voordeel
Baten: 0,1 miljoen euro voordeel

Het voordeel van 0,4 miljoen euro vond met name plaats bij de exploitatie van de Wijk- en buurtcentra. Ten opzichte van de dynamische begroting vielen de kosten van elektriciteit en aardgas lager uit dan begroot.
Het voordeel op de baten van 0,1 miljoen is een gevolg van een afrekening van de servicekosten. Deze opbrengsten zijn nog niet opgenomen in de begroting.

Doel: Gezonde leefomgeving, fysiek en sociaal
Lasten: 0,1 miljoen euro nadeel
Baten: 0,1 miljoen euro voordeel

Het rijk staat verschuiving van 15% van de SPUK-middelen GALA (Gezond en Actief Leven Akkoord) toe. Hierdoor is er 0,1 miljoen euro meer uitgegeven bij gezonde leefomgeving, wat gedekt wordt door de GALA middelen.

We zorgen dat inwoners eigen regie kunnen voeren over hun leven, gezin en gezondheid en actief deel kunnen nemen aan de maatschappij. Men heeft respect voor elkaar en ondersteunt elkaar.
Ten opzichte van de dynamische begroting is er per saldo 1,8 miljoen euro nadeel op deze ambitie.
Lasten: 5,2 miljoen euro nadeel
Baten: 3,4 miljoen euro voordeel

Bij onderstaande doelen lichten we de oorzaken voor de grootste afwijkingen toe.

Doel: Ondersteuning van ontmoeting, participatie en vrijwilligerswerk
Lasten: 0,1 miljoen euro nadeel

Het afboeken van een restwaarde van een investering heeft geleid tot een nadeel van 0,2 miljoen euro. Het betreft de Hubertusstraat 50 (hobbycentrum). Na onderzoek is gebleken dat kapitaallasten uit het verleden ten onrechte drukken op het pas later aangeschafte pand. De technische levensduur is dus korter gebleken.
Daarnaast is er een voordeel van 0,1 miljoen euro, door het niet volledig uitgeven van diverse subsidiebudgetten en overige kosten.

Doel: Stimulering activiteiten die inclusie bevorderen
Lasten: 0,3 miljoen euro voordeel

Een voordeel van 0,1 miljoen euro wordt veroorzaakt door het laten vrijvallen van het budget “Ouderen Versterken Sociale Basis” (overgehevelde middelen uit de decembercirculaire 2022). Vanwege krapte in beleidscapaciteit is het in 2024 niet gelukt om deze a-structurele middelen nog uit te geven.
Verder wordt het voordeel voor 0,1 miljoen euro veroorzaakt door het niet volledig uitgeven van de middelen die beschikbaar zijn gesteld voor anti-discriminatie en het VN verdrag Gehandicapten.
Tot slot is er een voordeel van 0,1 miljoen euro dat voor de helft veroorzaakt wordt door het niet volledig uitgeven van subsidie- en overige budgetten en door, bij definitieve subsidievaststellingen 2023, teruggevorderde subsidies.

Doel: Stimulering zelfstandigheid en zelfredzaamheid
Lasten: 2,0 miljoen euro nadeel
Baten: 1,5 miljoen euro voordeel

Inburgeringsvoorzieningen:
De lasten voor de inburgeringsvoorzieningen, die volledig betaald worden door de SPUK-inburgeringsmiddelen die we hiervoor van het rijk ontvangen, zijn 0,8 miljoen euro hoger dan begroot. Dit verklaart 0,8 miljoen euro voordeel bij de baten en 0,8 miljoen euro nadeel bij de lasten.

Statushouders:
Bij de definitieve vaststelling van subsidies van instellingen is er over de jaren 2023 een bedrag van 0,1 miljoen euro teruggevorderd.

Dagbesteding ouderen:
De subsidiebudgetten zijn voor 0,1 miljoen euro niet uitgegeven, met name bij de dagbesteding ouderen.

Opvang ontheemden Oekraïne en Noodopvang Winkelsteeg en Koudenhoek
Bij de 2 ^e Voortgangsmonitor 2024 hebben wij voor de opvang Oekraïners en de Noodopvang Winkelsteeg en Koudenhoek een voordeel gemeld van 8,3 miljoen euro. Bij het opmaken van de rekening blijkt het resultaat uit te komen op 7,7 miljoen euro; dat is 0,6 miljoen euro lager dan verwacht.
Dat verschil wordt verklaard door een voordeel bij de baten van afgerond 0,7 miljoen euro als gevolg van onder andere de ontvangst van de rijksmiddelen voor de uitvoering van de werkzaamheden opvang Oekraïners op het niveau van de Veiligheidsregio. Op het vlak van de uitgaven daarentegen blijkt  dat de lasten bij de opvang van Oekraïners fors meevielen en bij de Noodopvang Koudenhoek juist hoger uitvielen dan verwacht, totaal afgerond 1,4 miljoen euro hogere lasten.

Doel: Stimulering informele hulp en mantelzorg
Lasten: 0,6 miljoen euro voordeel

Door het inzetten van Integraal Zorg Akkoord (IZA) - en Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) middelen voor al reeds geraamde subsidies in de begroting, vallen middelen vrij in het jaar 2024. Voor zowel GALA als IZA ontvangen we een specifieke uitkering van het rijk (SPUK). Het voordeel op dit onderdeel is 0,5 miljoen euro. Het betreft subsidies voor RIBW Inloop, IXTA-NOA en een deel van de uitgaven voor het mantelzorgcompliment. Daarnaast zijn de subsidiebudgetten voor 0,1 miljoen euro niet ingezet/teruggevorderd door definitieve subsidievaststellingen 2023, teruggevorderde subsidies en door lagere uitgaven op de dagbesteding, het vrijwilligers/maatjesproject. Dat laatste door terughoudendheid in het starten van nieuwe projecten/subsidieverleningen met het oog op de financiële krapte in 2024 en verder.

Doel: Sterk opvoedklimaat
Lasten: 0,6 miljoen euro voordeel
Baten: 0,1 miljoen euro nadeel

Het voordeel van 0,6 miljoen euro op de lasten wordt veroorzaakt doordat niet alle subsidies voor dit onderdeel zijn uitgegeven (0,2 miljoen euro voordeel). Daarnaast is besloten om een van de subsidies te bekostigen uit de NPO middelen (0,3 miljoen euro voordeel). Daarnaast is er een voordeel van 0,1 miljoen euro door de OMBD STORM, deze lagere uitgaven zijn aan de batenzijde een nadeel van 0,1 miljoen euro.

Doel: Bescherming gezondheid inwoners (tegen infectieziekten, ongunstige milieufactoren en seksuele gezondheidsrisico’s
Baten: 0,6 miljoen euro voordeel

Wij vorderen als gemeente een deel van de door de GGD betaalde BTW terug in verband met de btw-koepelvrijstelling. Het door ons teruggevorderde bedrag is 0,6 miljoen euro hoger dan begroot. Dat de BTW-opgave van de GGD dit jaar zoveel hoger is, wordt voornamelijk veroorzaakt door extra kosten dit jaar voor de investeringen voor de nieuwbouw, de inrichting van het nieuwe pand en de daarmee samenhangende vervanging van ICT-middelen, maar ook door inhuur.

Doel: Preventieve basisinfrastructuur ter bevordering van volksgezondheid
Lasten: 0,3 miljoen euro voordeel
Baten: 0,2 miljoen euro voordeel

Het lastenvoordeel van 0,3 miljoen euro bestaat voor 0,1 miljoen euro uit lagere uitgaven aan de GGD. Enerzijds vanwege vertraging bij een verbouwing van een consultatiebureau waardoor in 2024 nog geen extra huur betaald hoefde te worden en anderzijds lagere kosten voor het Rijksvaccinatieprogramma (RVP).
Daarnaast zijn door het inzetten van de IZA - middelen voor al geraamde uitgaven in de begroting middelen vrijgevallen in het jaar 2024 wat heeft geleid tot een voordeel van 0,2 miljoen euro. Het betreft een deel van de subsidie van de gezondheidsmakelaars.

Het voordeel aan de batenkant wordt veroorzaakt door een betaling van de GGD. Als bij de GGD de Algemene Reserve hoger is dan de streefnorm, wordt het meerdere teruggestort naar de gemeenten. Bij de jaarrekening 2023 bleek dit het geval te zijn waardoor er 0,2 miljoen euro betaald is aan de gemeente Nijmegen.

Doel: Verkleinen gezondheidsverschillen
Lasten: 0,1 miljoen euro voordeel

Door het inzetten van IZA- middelen voor al geraamde uitgaven in de begroting vallen middelen vrij in het jaar 2024, dit leidt tot een voordeel van ruim 0,1 miljoen euro. Het betreft de subsidie voor Beweeg je Fit en Coöperatieve Verloskundigen.

Doel: Ondersteuning volwassenen
Lasten: 0,5 miljoen euro nadeel
Het lumpsumbudget van Buurtteams Volwassenen is in 2024 verhoogd met 0,5 miljoen euro.  

Doel: Ambulante jeugdhulp en dagbesteding
Lasten: 3,7 miljoen euro nadeel
Baten: 0,1 miljoen euro voordeel

De overschrijding van de begrote lasten betreft een nadeel van 2 miljoen euro op ambulante jeugdhulp en een nadeel van 1,8 miljoen euro op de jeugd-ggz. Verder laat logeren een klein positief resultaat zien van 0,2 miljoen euro.   

De tekorten van de jeugd-ggz zijn in lijn met de melding en verwachting bij de 2 ^e Voortgangsmonitor. De tekorten op ambulante jeugdhulp zijn minder groot dan de melding en verwachting bij de 2 ^e voortgangsmonitor. Ambulante jeugdhulp, en dan met name het onderdeel begeleiding, is de zorgsoort waarop door de gemeente Nijmegen intensief is en wordt gestuurd om de trend in de kostenstijging te kunnen doen doorbreken. Eerder in 2024 hebben wij al geconcludeerd dat de kostenstijging voornamelijk zit in een stijging van gemiddelde kosten per cliënt en niet zo zeer in de aantallen cliënten; daarnaast hadden we al de ambitie om het aandeel basishulp door de Buurtteams Jeugd en Gezin te vergroten. Op basis hiervan zijn er gericht acties uitgezet om de groei van de kosten voor begeleiding om te buigen. In 2024 hebben we € 1,6 miljoen minder uitgegeven aan begeleiding dan in 2023. De gemeenteraad heeft besloten tot de invoering van bestedingsruimten in de contracten van Wmo en Jeugd. Hoewel de taakstelling voor 2025 en verder fors is, geloven we dat we met deze maatregel zowel de zorg betaalbaar houden en richting de stad de boodschap afgeven dat we ons niet kunnen permitteren om het zorggebruik oneindig te laten groeien. Het resultaat in 2024 op ambulante jeugdhulp lijkt een mooie eerste stap in realisering van deze bestedingsruimten.

De hoger gerealiseerde baten dan begroot worden veroorzaakt door ontvangen bedragen uit voorgaande jaren.

Doel: Zelfstandig wonen en participeren
Lasten: 1,7 miljoen euro nadeel
Baten: 0,2 miljoen euro voordeel

Huishoudelijke hulp
Op Wmo huishoudelijke verzorging is per saldo 1,4 miljoen euro minder uitgegeven dan begroot. Dit is conform de verwachting van de 2e Voortgangsmonitor. Het overschot wordt veroorzaakt door voordelen op huishoudelijke verzorging en PGB-budgetten, resp. 0,7 en 0,7 miljoen euro. Vanaf 2022 zijn er achterstanden ontstaan bij het verwerken van de aanvragen Wmo als gevolg van onderbezetting bij de Wmo consulenten. In 2024 is het nog niet gelukt om met de huidige bezetting de wachttijden te laten afnemen. Dit heeft ook effect op de financiële prognose waarbij rekening is gehouden met een groei van het aantal cliënten.

Wmo Nieuw
Op Wmo nieuw (begeleiding en dagbesteding) is per saldo 2,9 miljoen euro meer uitgegeven dan begroot. Dit is binnen de eerder aangegeven bandbreedte in de 2e Voortgangsmonitor. De Buurtteams Volwassenen zijn goed op weg, wat er voor zorgde dat het aantal cliënten met geïndiceerde begeleiding in november 2024 is gedaald met 57% ten opzichte van december 2021. In de begroting 2024 wordt echter al rekening gehouden met een daling van 80% van het aantal cliënten op geïndiceerde begeleiding. Dit is, samen met indexatie van de tarieven, de belangrijkste oorzaak van het tekort op begeleiding. Het tekort op dagbesteding wordt veroorzaakt door een stijging van de subsidiëring voor de pilot indicatievrije ontwikkelingsgerichte dagbesteding en nabetalingen over vorig jaar.
De bovenstaande tekorten worden gedempt door de dalende uitgaven voor de PGB. Tot slot zien we ook dat de uitgaven op tijdelijke verblijf lichtverstandelijk beperkte 18+ hoger zijn dan eerder begroot. Dit tekort is incidenteel van aard, vanaf 2025 valt dit onder de producten binnen Beschermd Wonen.

Doel: Ondersteuning mobiliteitsproblemen
Lasten: 0,8 miljoen euro voordeel
Baten: 0,1 miljoen euro voordeel

Op Wmo hulpmiddelen is per saldo 0,8 miljoen euro minder uitgegeven dan begroot. Dit voordeel is 0,3 miljoen euro lager dan ingeschat bij de 2e Voortgangsmonitor. Onze leverancier van hulpmiddelen had een facturatieachterstand. Er heeft na de 2e Voortgangsmonitor een herstelactie plaatsgevonden waardoor de realisatie hoger uitvalt. Het overschot wordt voor 0,2 miljoen euro verklaard door vraagafhankelijk vervoer doordat de indexatie lager is uitgevallen. Vanaf 2022 zijn er achterstanden ontstaan bij het verwerken van de aanvragen Wmo als gevolg van onderbezetting bij de Wmo consulenten. In 2024 is het nog niet gelukt om met de huidige bezetting de wachttijden te laten afnemen. Dit heeft ook effect op de financiële prognose waarbij rekening is gehouden met een groei van het aantal cliënten.

We zorgen dat kinderen en volwassenen zo veel mogelijk in een (veilige) thuissituatie kunnen leven. We versterken inwoners en gezinnen die de basis van het bestaan niet (meer) op orde hebben of deze dreigen te verliezen.
Ten opzichte van de dynamische begroting is er per saldo 1,2 miljoen euro nadeel op deze ambitie.
Lasten: 1,4 miljoen euro nadeel
Baten: 0,2 miljoen euro voordeel

Bij onderstaande doelen lichten we de oorzaken voor de grootste afwijkingen toe.

Doel: Minder kinderen in verblijf
Lasten: 5,1 miljoen euro nadeel
Baten: 1,8 miljoen euro voordeel

De overschrijding van de lasten wordt voor 1,6 miljoen euro veroorzaakt door de OMBD minderjarige terugkeerders. Deze hogere uitgaven zijn aan de batenzijde een voordeel. 0,4 miljoen euro wordt veroorzaakt door facturen die betrekking hebben op voorgaande jaren. Verder is er een nadeel van 3,1 miljoen euro op Jeugdzorg met verblijf. Dit is in lijn met de melding en verwachting bij de 2 ^e Voortgangsmonitor.
Het meerjarige beeld dat gevormd is tijdens de melding van de 1 ^e en de 2 ^e Voortgangsmonitor, namelijk dat de kosten van jeugdzorg in verblijf blijven stijgen, blijft ongewijzigd. Daarbij geldt dat de beïnvloedbaarheid van deze kosten beperkt is, onder andere door de positie van wettelijke verwijzers als huisartsen, rechters en gecertificeerde instellingen. Ook heeft landelijk beleid invloed. Wel blijven we sturen op minder uithuisplaatsingen en passende zorg bij complexe casuïstiek. De beweging naar kleinschaligheid in verblijf zorgt voor hogere kosten (minder kinderen op een groep).  Daarnaast hebben we soms te maken met complexe situaties waar zorg gestapeld wordt. Met de aanbesteding specialistische jeugdhulp en Essentiële Functies per 1 januari 2025 nemen we maatregelen om stapeling tegen te gaan. Komend jaar vertalen we het landelijke oordeel van de deskundigencommissie in januari 2025 naar een actualisatie van het Regioprogramma + lokaal plan Jeugd. In deze programma's wordt richting gegeven aan de vastgestelde Hervormingsagenda Jeugd 2023-2028.

Doel: Verbeterde veiligheidsketen
Lasten: 0,6 miljoen euro nadeel

Onderdelen van de verbeterde veiligheidsketen zijn de Jeugdbescherming en de Jeugdreclassering. Hier zien we een nadeel van 0,6 miljoen euro. Dit wordt veroorzaakt doordat de tarieven van deze zorgsoorten sterk gestegen zijn omdat er vanaf 2024 met landelijke tarieven wordt gewerkt.  

Doel: Voorkomen van huisuitzettingen en opvang voor daklozen
Lasten: 1,0 miljoen euro nadeel
Baten: 1,4 miljoen euro voordeel
 
De activiteiten binnen dit doel richten zich op de maatschappelijke opvang, waarvoor Nijmegen als centrumgemeente fungeert in de regio Gelderland-Zuid. In vergelijking met voorgaande jaren is het geconstateerde resultaat aanzienlijk verbeterd. Dit is het gevolg van een bijstelling in de stadsbegroting 2024 en verder, waarbij de begroting beter is afgestemd op de daadwerkelijke verwachte realisatie. Zowel de middelen voor maatschappelijke opvang als voor beschermd wonen zijn in lijn gebracht met deze verwachtingen. De totale (verwachte) overschotten zijn verwerkt ten gunste van de algemene middelen.

Binnen dit doel zijn zowel voordelen als nadelen te constateren. Door de toenemende druk op opvangvoorzieningen is er sprake van een uitbreiding van subsidies aan stedelijke partijen die opvang, begeleiding, bemoeizorg en preventieactiviteiten verzorgen. Daartegenover staat een daling in de lasten voor de overloopvoorziening Grand Care, evenals lagere kosten voor de winteropvang dan eerder begroot. Bovendien hebben we extra middelen ontvangen van het rijk in het kader van het Nationaal Actieplan Dak- en Thuisloosheid en zijn er middelen ingezet vanuit het Integraal Zorg Akkoord, de zogenaamde IZA-middelen.

Doel: Beschermde woonomgeving
Lasten: 1,2 miljoen euro voordeel
Baten: 0,3 miljoen euro voordeel

Deze centrumgemeentetaak heeft betrekking op Wmo Beschermd Wonen en laat een minder significant voordeel zien dan in eerdere jaren. De oorzaak hiervan ligt grotendeels in het feit dat er tijdens de stadsbegroting 2024 en volgende jaren al verwachte voordelen zijn ingeboekt. Het voordeel valt hoger uit dan in de 2e Voortgangsmonitor geprognosticeerd door enkele ontwikkelingen. Enerzijds zien we een groei in het aantal maatwerkovereenkomsten. Anderzijds zien we een daling van de uitgaven aan de PGB (via de SVB), minder uitgaven voor gecontracteerde aanbieders en hogere eigen bijdragen ontvangen van het zorgkantoor (het CAK).
Het betreft een incidenteel voordeel door de op handen zijnde doordecentralisatie (gepland 2026), met invoering van het objectief verdeelmodel en jaarlijkse afname van totale budget voor BW. Tevens delen we vanaf 2025 de overschotten en tekorten op Beschermd Wonen en Maatschappelijke Opvang met de regiogemeenten. 

Doel: Doorbreken huiselijk geweld
Lasten: 0,4 miljoen euro voordeel
Baten: 0,1 miljoen euro nadeel

Het grootste voordeel wordt, eveneens als in 2023, veroorzaakt door het inzetten van IZA-middelen (SPUK) voor bestaande uitgaven in de begroting. Hierdoor vallen middelen vrij ten gunste van het jaarresultaat 2024. Verder zien we dat aan enkele activiteiten niet of minder budget is besteed dan eerder verwacht, het gaat hier om onder andere: project handle care, deskundigheidsbevordering huisartsen, koffer van Kaatje (dat in 2024 afliep). Tevens zijn er ook nog middelen ontvangen door afwikkeling van subsidies van voorgaande jaren.

Het verschil tussen de primitieve begroting en de dynamische begroting is hierboven toegelicht bij het onderdeel Begrotingswijzigingen.