GR Regio Arnhem-Nijmegen
Actualiteiten en risico's
Opgave Productieve Regio
In 2024 heeft de GMR regie genomen over het proces om tot een nieuw Regionaal Programma Werklocaties 2025-2028 (RPW) te komen. Het huidige RPW loopt tot 1 januari 2025. Het RPW is een verplichting vanuit de provinciale verordening. In afstemming binnen de regio is gewerkt aan een uitgangspuntennotitie die aan de college’s en gemeenteraden is aangeboden. Dit document biedt het kader voor de verdere uitwerking. Er zijn werkgroepen aan de slag met de uitwerking van verschillende thema’s als energie, circulaire economie, campussen, logistiek, herstructurering en mengen wonen/werken. Deze werkgroepen werken de verschillende thema's uit de uitgangspuntennotie verder uit.
Van november 2023 tot juli 2024 zijn zeven bijeenkomsten gehouden om de dienstverlening aan mkb'ers te verbeteren. Belangrijke stappen waren het verkennen van de problematiek, verzamelen van stakeholders en het opzetten van een consortium. Na een half jaar is een RAAK-subsidieaanvraag ingediend en hebben 11 stakeholders hun medewerking toegezegd. De KVK startte met workshops en een tool om gerichter door te verwijzen.
In 2024 zijn ook de eerste resultaten van de pilot voor de realisatie van laadinfrastructuur op een bedrijventerrein in de regio opgeleverd. Doel van de pilot was om te bepalen, ondanks netcongestie, hoe er invulling kan worden gegeven aan de toenemende laadbehoefte vanuit ondernemers. Uit de resultaten bleek dat er, voor de korte termijn, concrete mogelijkheden zijn om te starten met een groeimodel met (relatief) lage investeringskosten
Opgave Groene Groeiregio
We geven invulling aan onze woonopgave
In 2024 is het Regionaal Afsprakenkader huisvesting aandachtsgroepen tot stand gekomen en verzonden naar de colleges. Bij de totstandkoming daarvan is een spel ontwikkeld dat de verdeling inzichtelijk maakt en dat dient als basis om afspraken over de huisvestingsopgave per gemeente te maken. De GMR heeft hieraan gewerkt vanuit het landelijke koplopersprogramma “Een thuis voor iedereen”. Binnen dit programma is de GMR de eerste die tot een afsprakenkader is gekomen als ‘koploper van de koplopers’. Het ontwikkelde spel is in het kader van het koplopersprogramma gepresenteerd aan andere regio's, met als doel om kennis te delen.
In 2024 is bestuurlijk besloten om de woonsituatie van arbeidsmigranten te verbeteren. De regio zet zich in voor een praktische aanpak. Door het ondersteunen van concrete projecten en door bijvoorbeeld in gesprek te gaan met werkgevers over betere registratie en normering (kwaliteitseisen van een woonplek), maar ook kennis te delen binnen de regio. Voor deze aanpak is, samen met Productieve regio, een regisseur huisvesting arbeidsmigranten geworven die aan de slag is gegaan en binnenkort zijn aanpak presenteert
Als uitvoering van de Woondeal 2.0 zijn diverse resultaten geboekt;
- De GMR organiseerde een tempotafel met marktpartijen, woningcorporaties en gemeenten over de versnellingsopgave in de woningbouw. Het thema: netcongestie. Er is een reality-check gedaan met de marktpartijen op de woningbouwplannen in de pijplijn. Op grond hiervan zijn afspraken gemaakt over verdieping op samenwerking rond netcongestie.
- De regionale woningmarktmonitor is geactualiseerd. Deze rapportage is terug te vinden op de opgavepagina Groene groeiregio.
- Henk Berends heeft onderzocht hoe effectieve ondersteuning voor gemeenten bij versnelling van procedures of grondbeleid en inzet van de Flexpool geleverd kan worden. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om ondersteunende diensten aan gemeenten, grond/prijs-instrumenten als erfpacht, GREX en actief grondbeleid
- De GMR heeft in 2024 gewerkt aan de update van de lopende Woondeal. De uitgangspunten uit die Woondeal staan nog goed overeind. Samen met de corporaties en gemeenten is gekeken hoe de programmering geactualiseerd kan worden. Met aandacht voor nultreden-, geclusterde en zorggeschikte woningen voor ouderen. Er is ook een doorkijk gemaakt naar de woningbouwmogelijkheden na 2030. De woningbehoefte blijft immers groeien. Wat zijn dan ruimtelijk passende ontwikkelingen en welke randvoorwaarden knellen. Denk aan netcongestie, bereikbaarheid, stikstof, onrendabele toppen en personeel. Per locatie is dit concreet uitgewerkt, ter voorbereiding op de landelijke woontop en verdeling van rijksgelden voor woningbouw. Met het Rijk en de provincie zijn gesprekken gevoerd over de invulling van deze randvoorwaarden
Opgave Ontspannen Regio
In 2024 heeft de provincie Gelderland besloten om geld in te zetten voor gebiedsprocessen. Hiermee heeft de GMR in 2024 een start kunnen maken met het uitvoeren van een groot deel van het groen-blauw raamwerk. Dit betreft initieel vier koplopersprojecten;
- Natuur- en beekherstel in de Veluwezoom. In de Veluwezoom ligt een aantal waardevolle beeksystemen en natuurgebieden. Er zijn hier twee gebiedsprocessen: één voor het Renkums en Heelsums beekdal en één voor de oostelijke beekdalen (o.a. Soerens beekdal). De opgave is om de natuur en beekdalen te herstellen. Daarbij is het belangrijk om de gevolgen van klimaatverandering zo goed mogelijk het hoofd te bieden en rekening te houden met de verstedelijking, de landbouw en het cultuurhistorisch erfgoed in het gebied.
- Groene Mantel en Blauwe Motor in het Rijk van Nijmegen. In de Groene Mantel zijn veel innovatieve organisaties en agrariërs actief. Samen met de gebiedspartners is in 2024 toegewerkt naar de uitvoering. Daarbij worden korte ketens, natuurinclusieve landbouw met o.a. groen-blauwe dooradering, water- en bodemverbetering en nieuwe verdienmodellen voor de landbouw getest en verbeterd. De Groene Mantel hangt nauw samen met het gebiedsproces voor de Blauwe Motor. Dit proces is gericht op systeemherstel op de stuwwal bij Nijmegen, met maatregelen voor droogte en herstel van beken en natuurwaarden.
- Middengebied. Kenmerkend voor het Middengebied is Park Lingezegen; een groot landschapspark tussen vier gemeenten. Het park combineert natuur, landbouw en cultuur en fungeert daarnaast als recreatief uitloopgebied. Naast Park Lingezegen is de Boven-Linge een belangrijke landschappelijke en ecologische drager in het gebied. Deze bestaande structuren dienen als een goede basis om verder te ontwikkelen.
- Gelderse Poort. De grote rivieren bepalen voor een belangrijk deel de geschiedenis, het huidige landschap en de toekomst van de GMR. Zo ligt hier de Gelderse Poort, het gebied waar de Rijn zich op relatief korte afstand splitst in drie riviertakken: de Waal, Neder-Rijn en de IJssel. In dit gebied komen veel opgaven samen: behoud en herstel van riviernatuur, waterverdeling in de Nederlandse delta, problemen met de rivierbodem en hoogwaterveiligheid. Als regio is in 2024 meegewerkt aan de huidige Rijksprogramma’s waar deze complexe opgaven centraal staan: het programma Integraal Riviermanagement (IRM) en de Programmatische Aanpak Grote Wateren (PAGW).
Opgave Verbonden Regio
In 2024 is een doorstart gemaakt met het MIRT-onderzoek reizigerscorridor Utrecht-Foodvalley-Arnhem (voorheen Utrecht-Arnhem-Duitse grens). Dit MIRT-onderzoek was in 2023 op de pauzestand gezet, maar is in 2024 weer gestart. De provincie Gelderland trekt dit onderzoek in combinatie met het ministerie van IenW. De GMR is direct betrokken geweest bij deze corridorstudie. Omdat er ook infrastructurele opgaven liggen op het tracé tussen Arnhem en de Duitse grens (gelijkvloerse spoorkruisingen Liemers), zette de GMR in op het weer toevoegen van de D aan deze corridorstudie. Dat laatste is gelukt. In het geactualiseerde plan van aanpak voor de herstart van de corridor UAD is de D weer toegevoegd. In reactie op dit plan van aanpak is vanuit de GMR o.a. aangegeven dat het van belang is om op korte termijn te weten hoeveel en welke internationale treinen over deze corridor gaan rijden en wat de snelheid op de corridor zal zijn.
De provincie Gelderland is in 2024 gestart met de aanbesteding voor de nieuwe OV concessie Arnhem-Nijmegen-Foodvalley 2026-2036. Aan gemeenten en regio's is gevraagd om aan te geven wat men belangrijk vindt voor het programma van eisen van deze aanbesteding. De GMR, de 18 gemeenten en de Regio Foodvalley hebben in een gezamenlijke position paper “Regionaal Openbaar Vervoer” en op de bijbehorende Ambitienetwerk-kaart aangegeven hoe zij aankijken tegen het toekomstige OV. Naast een robuust HOV netwerk, HOV en regionale treinen, is in het position paper nadrukkelijk aandacht gevraagd voor behoud van de lijnen die van belang zijn voor de leefbaarheid in de meer landelijke gebieden van onze regio.
In 2024 heeft de GMR een voorstel gemaakt in relatie tot meerjarige afspraken met de provincie Gelderland rondom het programma Slim en Schoon onderweg 2025-2028. Voorgesteld is om te investeren in een werkgeversaanpak, de uitvoering van de inwonersaanpak toe te voegen en aan de slag te gaan met een bezoekersaanpak. Eind 2024 is de GMR gestart met de fietsstimulering, zowel met de FietsChallenge als de ebike-probeeracties. Samen met andere regio's en de provincie Gelderland organiseerden de GMR een webinar, waarin zowel het werk van de logistiek makelaars als de mobiliteitsmakelaars is toegelicht. De GMR heeft ook gewerkt aan de doorontwikkeling van de website slimschoononderweg.nl, zodat het aanbod van de werkgeversaanpak gemakkelijker te vinden is.
Opgave Circulaire Regio
Het speerpunt Grondstoffen en ketens richt zich op 4 aandachtsgebieden:
- Circulaire bouw en infrastructuur. In 2024 is onder meer een praktijkmiddag circulaire GWW georganiseerd. Op deze praktijkmiddag werden vijf vouchers aan gemeenten uitgedeeld voor ondersteuning bij het circulair maken van een GWW project. Circulaire bouw & infrastructuur is een belangrijk onderwerp in het Regio Deal project Toekomstbestendig bouwen. Inmiddels is voor dit project door zes marktpartijen een bijdrage toegezegd.
- Grondstoffen en ketens. De GMR draagt bij aan de uitvoering van het Europese Engage4bio project, waarin circulariteit in de textielketen wordt gestimuleerd. In 2024 heeft de GMR verder verkend hoe het een rol kan spelen in de circulaire verfrecycling pilot.
- Water en klimaatadaptatie. In 2024 is het Europese project Pathways2Resilience (P2R) Welcome to the Future. Dit project loopt van oktober 2024 tot en met februari 2026. De bedoeling is dat de visie wordt uitgewerkt in een actie- en investeringsplan voor de GMR, onder de naam “Green Metropolitan Region Arnhem-Nijmegen: A Vision 2120”. De GMR krijgt vanuit dit project veel hulp om de vertaalslag te maken van visie naar investeringen en wel zodanig dat ook de financiële wereld een bijdrage kan leveren aan de realisatie. In 2024 stelde de GMR een projectteam samen waarin overheid, ondernemers en onderwijs/onderzoek vertegenwoordigd zijn.
- Energietransitie. In 2024 is de RES 2024 opgeleverd die nu klaar voor besluitvorming. Daarnaast is de eerste ambtelijke versie van de provinciale energievisie door de regio voorzien van advies. Ook het Warmteprogramma is in 2024 opgeleverd.